Eerste mensachtigen op aarde

Wij zijn niet de eerste mensapen op deze aarde, en zeker niet de langst levende mensapen uit onze prehistorie. Al deze mensachtigen hebben door wetenschappers uit de moderne wereld vreemde, fantasierijke namen gekregen. Als het je lukt om ze allemaal perfect na elkaar uit te spreken, mag je me er een opname van sturen voor 15% korting op je volgende boeking.

De oudste aapmens die we kennen was Sahelanthropus tchadensis (of, "aap uit de Sahel van Tsjaad"). Deze mensachtigen leefden mogelijk een miljoen jaar voordat ze uiteindelijk verdwenen.

Daarna kwamen, "in volgorde van verschijning": Australopithecus Afarensis (4 miljoen voor Christus), Homo Habilis (2 miljoen voor Christus), Homo Rudolfensis (2 miljoen voor Christus) en Homo Erectus (1,5 miljoen voor Christus).

Eén ding moet je begrijpen: deze humanoïden waren geen aparte soorten die los van elkaar bestonden. Het waren vloeibare soorten die jij en ik niet uit elkaar zouden kunnen houden. Het zijn onze geleerden die hen in binaire groepen hebben verdeeld.

Het gecontroleerde gebruik van vuur

Veel mensachtigen waren al bekend met het gebruik van vuur. In de Wonderwerk grot in Zuid-Afrika zijn bijvoorbeeld al sporen van gecontroleerd vuur te vinden van mogelijk 1.000.000 jaar oud! Maar tussen ongeveer 400.000 jaar voor onze jaartelling en 350.000 werd het gebruik van vuur door de mens als een lopend vuurtje over de hele wereld verspreid.

De oudste bekende Homo Sapiens

Ik denk, dus ik ontsta!

Zo oud is het oudste bewijs voor het bestaan en ontstaan van onze soort, tussen allerlei andere soorten "aapmensen". Deze soorten leefden naast en met elkaar. En zoals je al hebt gelezen, zijn wij verre van de recordhouder als "oudste aap" op aarde!

Vertrek uit Afrika

Al onze voorouders waren gelukszoekers die in een structurele migratiestroom vanuit Afrika naar onder andere Europa trokken. Wij hebben ons bestaan en onze beschaving te danken aan deze stroom mensen die eropuit trok om te zien wat de wereld te bieden had.

Gelukkig waren onze voorouders niet bang voor verandering en omarmden ze onbekende mensen en culturen!

De oudste bekende kunst

De oudste grottekeningen die tot op heden bewaard zijn gebleven. De oudste getekende handen en stippen zijn gevonden in het huidige Indonesië. In Frankrijk en Spanje zien we voorbeelden van een paar duizend jaar later.

De vraag is wat je als kunst beschouwt. In Zuid-Afrika zijn stenen met inscripties gevonden van ongeveer 75.000 jaar oud. We weten alleen niet precies waar deze voor dienden.

... Ik weet al wat de archeologen van het volgende blok daarover zouden zeggen ...

Oudst gevonden spiritualiteit

Het is in deze periode dat de eerste spiritualiteit echt vorm lijkt te krijgen. Of met andere woorden, de eerste periode waarvan archeologen dingen vinden waarvan ze eigenlijk geen idee hebben wat het is, of hoe het werd gebruikt.

Dit voorwerp werd waarschijnlijk gebruikt voor ceremonies en religie' is archeoloogstaal voor 'ik weet niet wat dit is'.

De mens sterft (bijna) uit

Ergens rond 200.000 jaar geleden lijkt onze soort, Homo Sapiens, de enige overgebleven mensachtige soort op aarde te zijn geweest. In de vorige eeuw dachten wetenschappers dat alle andere soorten uitstierven in een soort overlevingsrace (omdat dat zo cool klinkt! En ook omdat geleerden alles van voor de moderne tijd graag als extreem achterlijk en woest beschouwden). Maar nu weten we dat het waarschijnlijk geleidelijker en liefdevoller was; de groepen vloeiden in elkaar over. Zoals eerder gezegd zouden jij en ik humanoïden van 200.000, 300.000 en 400.000 jaar geleden waarschijnlijk niet uit elkaar kunnen houden.

Zie het als een niet-binaire spectrum van menselijke soorten die met elkaar omgaan. ... het klinkt bijna precies als onze huidige samenleving.

De neolithische revolutie

Het Neolithicum betekent "De Nieuwe Steentijd".

De periode waarin de Homo Sapiens van het "Oude" stenen tijdperk dingen begonnen te zeggen als "De jongeren weten niet wat fatsoenlijk werk is, met al die nieuwe gereedschappen". Of "Die luie nieuwe generatie denkt alleen maar aan landbouw en vrije tijd, ze weten niet eens wat jagen & verzamelen is!".

Verandering is het meest constante in ons verleden. We moeten dat gewoon leren inzien en leren hoe we verandering kunnen gebruiken en leiden, in plaats van ons ertegen te verzetten. Uiteindelijk is dat wat elk managementboek dat je ooit hebt gelezen je probeert te leren.

Agrarische revolutie

In China en Meso-Amerika (het huidige Noord- en Zuid-Amerika) werd landbouw de belangrijkste bron van voedsel. In China ontdekten ze rijst als delicatesse en in Meso-Amerika waren ze dol op maïs.

Vroeger werd deze verandering toegejuicht als een grote stap in de richting van beschaving. Nu weten we dat de overgang naar landbouw allerlei nadelen met zich meebracht. Mensen moesten harder werken om eten op tafel te krijgen, monotoner voedsel maakte ruimte voor nieuwe ziekten. Waarschijnlijk werd de "werkdag" voor mensen ineens twee keer zo lang en ging de levensverwachting omlaag. Maar met ongeveer twee menselijke generaties landbouw was de oude kennis van jagen & verzamelen voorgoed verdwenen.

Maar het belangrijkste is dat in deze periode "eigendom" een andere betekenis kreeg. Als mijn land meer opbrengt, heb ik meer dan jij. Als we dat niet langer samen delen, ontstaat er plotseling macht die er eerder waarschijnlijk niet was.

Ontstaan van grootschalige beschavingen

Uit de Indus rivier in het huidige Pakistan en India, in het huidige China, uit de Maya's in het huidige Mexico, uit de Summerians in het huidige Iran en het huidige Griekenland, ontsprongen bijna gelijktijdig allerlei vormen van wijsheid en beschaving!

De oudste kalenders, wetten en religies die we kennen vinden hier hun oorsprong.

Grote opkomende steden buiten Eurazië

Overal ter wereld ontstaan grote steden, bijvoorbeeld in het hedendaagse Peru en Pakistan, als gevolg van de landbouw. Naarmate er meer voedsel wordt geoogst, wordt er meer opgeslagen en kunnen stammen en volkeren uitgroeien tot veel grotere aantallen.

Eur' in Eurazië verwijst naar Europa. Maar ik dacht dat er in die tijd geen grote beschavingen in Europa waren!", zou de geïnformeerde lezer kunnen zeggen. En de lezer zou gelijk hebben. We hebben "Eur" toegevoegd omdat onzekere wetenschappers uit de achttiende en negentiende eeuw bang waren dat hun geschiedenis er niet toe deed. En dat laatste was precies het geval.

Lees dus vooral 'Azië', want Europa heeft helemaal niet bijgedragen aan die titel.

Bouw van de piramides van Gizeh

Gebouwd als massieve graven voor drie farao's, zijn dit misschien wel de bekendste door mensen gemaakte bouwwerken in de geschiedenis van de mensheid. Ze stonden trots gedurende de hele Egyptische geschiedenis en werden nooit plaatselijk 'vergeten'. Hoewel ze soms werden gebruikt als bouwgroeve in de buurt van Caïro, werden ze ook altijd gerespecteerd. Vele geleerden hebben de piramides eeuwenlang bezocht en zich afgevraagd wat ze geweest zouden kunnen zijn. 

Vanaf Napoleons verovering van Egypte rond 1800 werden ze 'herontdekt' door Europese geleerden. Oorspronkelijk werd gedacht dat ze door slavenarbeid waren gebouwd, wat meer zegt over de moraal en het perspectief van de geleerden die het Egyptische verleden bestudeerden dan over de echte Egyptenaren. Voor deze 18e, 19e en 20e eeuwse Westerse geleerden was slavenarbeid een acceptabele oplossing, maar nu wordt niet meer geloofd dat het op deze manier gebouwd is.

En dat is een belangrijke les om in gedachten te houden: De periode waarin de geschiedenis wordt bestudeerd, drukt altijd een zware stempel op de manier waarop we de geschiedenis begrijpen. Daarom is het altijd belangrijk om goed te kijken naar de context waarin "ontdekkingen" en theorieën ontstaan.

De wereldwijde viering van "jaar 1" van onze jaartelling.

Grapje.

De christelijke jaartelling en kalender werden pas in de zesde eeuw ingevoerd. Er was dus helaas geen groot feest voor het allereerste jaar van de jaartelling. Zo'n 550 jaar later plaatsten mensen, creatieve wezens die we zijn, de hele jaartelling in een context van een moment in de tijd dat ze op dat moment belangrijk waren gaan vinden.

Prachtige wezens zijn we.

Overigens is die jaartellingkalender natuurlijk maar een van de vele. De meeste oude culturen kenden een vorm van tijdrekening en jaartelling. Deze is toevallig blijven hangen.

Europa nog steeds onbelangrijk

Zie ook "3000 BCE", Europa doet er nog steeds niet toe.

Maar hoe zit het dan met de tijd van ridders en kastelen?', vraag je je misschien af. Natuurlijk leefden er mensen in Europa en hebben ze ook van alles meegemaakt. Alleen is de rol en het belang van Europa in de wereldgeschiedenis altijd schromelijk overschat. Bekijk het zo, "de tijd van ridders en kastelen" was een periode van ongeveer 1000 jaar in, laten we zeggen, 500.000 jaar menselijke geschiedenis, op ongeveer 10% van het bewoonde oppervlak van de wereld.

Dus ter compensatie laat ik het hier maar achterwege.

Gouden eeuw van grote beschavingen

De opkomst van grote "multinationale" rijken. Een van de grootste van deze rijken was natuurlijk het alom bekende Aksum, in Oost-Afrika. Een van de rijkste koninkrijken in de geschiedenis van de mensheid. Veel minder bekend, maar nog steeds belangrijk, waren het Romeinse rijk, het Perzische rijk en de Griekse beschaving.

... nee wacht, het was andersom. Geen Europeaan kent Aksum, maar we kunnen die Romeinen gewoon niet vergeten. Zo zie je maar weer "De geschiedenis wordt geschreven door de overwinnaar". En die overwinnaar in Europa vond de Romeinen interessanter dan het veel rijkere Aksum.

Maar de Romeinen hadden riolen en [...]'. Nope. Ongeveer de rijkste 1% van de Romeinse beschaving hadden dat soort luxe. Alle anderen hadden hier geen toegang toe en velen hadden er waarschijnlijk niet eens kennis van.

Trouwens, de Maya's in Midden-Amerika hadden ook een hoogtepunt van beschaving!

Een bloeiende wetenschap

In de Arabische wereld is er een vrije uitwisseling van kennis die de wetenschap doet bloeien. Grote namen als Ibn Sina en Al-Khwarizmi zorgen ervoor dat wetenschappen als scheikunde, wiskunde, geometrie, cartografie en geneeskunde enorme sprongen maken. En ze vertaalden veel oude Griekse teksten in het Arabisch, waar veel kennis bewaard is gebleven.

Daarom kwamen bijvoorbeeld de woorden Alchemie en Algebra rechtstreeks van het Arabisch naar de Europese talen.

De getallen die we gebruiken zijn nog steeds Arabisch. Onze getallen worden gevormd na de eerste letter van het Arabische woord voor dat getal. En ik vergeef het je als je die zin meer dan één keer moest lezen om hem te begrijpen.

Hoogtepunt van ontwikkeling in China

In de Chinese Songdynastie is innovatie aan de orde van de dag. Uitvindingen zoals papiergeld (een stuk papier dat een bepaalde waarde in goud garandeert) en buskruit vinden hier hun oorsprong.

Genghis Kahn verovert de wereld

Genghis Khan verenigde de Mongoolse stammen en stichtte het grootste aaneengesloten wereldrijk ooit. We kunnen veel leren van zijn strategie. Hij schatte perfect in waar hij goed in was en waar hij hulp nodig had. Hij overschatte zichzelf niet en kende de grenzen van wat hij kon.

Weet jij wanneer je (1) moet toegeven, (2) jezelf nieuwe vaardigheden moet aanleren om te winnen of (3) hulp van buitenaf moet inhuren om de klus te klaren? Genghis Khan wist dit beter dan wie dan ook. Zijn beslissingen bestuderen kan ons veel leren over het betreden van nieuwe markten.

Opkomst van het keizerrijk Mali

Het rijk Mali was een van de machtigste rijken waar je misschien nog nooit van hebt gehoord. De beroemdste heerser, Mansa Musa, was een van de rijkste mensen die ooit heeft geleefd.

Het rijk besloeg een groot deel van West-Afrika en beïnvloedde de hele regio, helemaal tot aan de Middellandse Zee en de Arabische wereld. Alles wat geschreven wordt over het Malinese rijk is in superlatieven vanwege de grootsheid en prestaties. 

De stichting van Tenochtitlan

Tenochtitlan werd de "hoofdstad" van het Azteekse rijk. Tot de 16e eeuw was het waarschijnlijk de grootste stad ter wereld, met meer dan 200.000 inwoners.

De Spaanse invasie onder Hernan Cortez verwoestte de stad bijna volledig rond 1522 nadat de Azteekse bevolking was gedecimeerd door de pokken die per ongeluk door de Spanjaarden vanuit Spanje waren meegebracht. Het huidige Mexico-Stad staat op de plaats waar Tenochtitlan stond.

Bloei van het Ottomaanse Rijk

Het Ottomaanse Rijk (ruwweg in het huidige Turkije, de Balkan en het Midden-Oosten) kende een enorme welvaart in deze periode. Onder Suileman de Grote, met absoluut verbazingwekkende hoofddeksels, werd de regio onder één heerser gebracht en heerste er relatieve vrede. Tijdens die vrede ontstond er veel ruimte voor wetenschap en cultuur.

Wetenschappelijke 'revolutie

De periode die door latere geleerden de "wetenschappelijke revolutie" wordt genoemd. In deze periode begint een "paradigmaverschuiving". Grote geesten als Copernicus, Da Vinci, Johannes Kepler, Newton, Vesalius en Galileo (allemaal de moeite waard om even op te zoeken!) dragen hun steentjes bij om de wereld in een totaal ander licht te tonen. Deze wetenschappers putten veel uit de eerder genoemde wetenschappelijke vooruitgang van de Islamitische wereld. Hun vertalingen van Griekse en Latijnse teksten van eeuwen daarvoor waren de enige reden dat kennis voor hen toegankelijk was. 

De aarde bleek slechts een van de vele zwevende stenen in het universum te zijn en de mens begon van zijn zelfgemaakte voetstuk te verschuiven naar zijn rechtmatige plaats in de context van de natuur en de andere soorten. Dat laatste is pas compleet met Darwins publicaties over de evolutietheorie rond 1859.

Europese inmenging in handelsnetwerken in Zuidoost-Azië

Er ontstonden grote handelsnetwerken tussen India, Indonesië, China en het Midden-Oosten.

Dit is waar Europa een rol begon te spelen op het "wereldtoneel". Door kolonisatie en toe-eigening van gebieden in Zuidoost-Azië spelen landen als Engeland, Nederland en Portugal in op de specerijenhandel. Deze handelsnetwerken bestonden al, alleen werden ze door de Europeanen ingeperkt.

De rijkdom van de specerijenhandel, afgedwongen door kolonisatie, dwangarbeid en gewelddadige overheersing van de 16e tot het einde van de 17e eeuw, zorgde voor wat in Europa "De Gouden Eeuw" werd genoemd.

Tweede Defenestratie van Praag

Deze gebeurtenis, die totaal irrelevant is voor de wereldgeschiedenis, is een van mijn favoriete gebeurtenissen ooit. In Praag waren de edelen het niet eens met de katholieke geestelijkheid. Zo erg zelfs dat ze besloten om de hele groep aanwezige geestelijken uit de Praagse Burcht te "defenestreren", wat een prachtige Latijnse term is voor "uit het raam gooien". Overigens belandden de gedefenestreerde heren in een grote mesthoop en ze overleefden het allemaal.

Mocht je ooit in Kasteel Praag zijn, kijk dan uit naar het bord dat de defenestratie beschrijft, want het staat naast het raam waar deze gebeurtenis plaatsvond. En je leest het goed, dit was niet de eerste keer. Een fantastische Praagse traditie!

Trans-Atlantische slavenhandel

Een gitzwart hoofdstuk in de wereldgeschiedenis. Nooit eerder werd door mensen zulk wreed, langdurig en gestructureerd lijden veroorzaakt als de trans-Atlantische slavenhandel. Deze misdaden zijn met niets te vergelijken en kunnen niet in een ander licht worden gezien dan grootschalige en geïnstitutionaliseerde criminaliteit.

Gedurende deze periode van bijna 350 jaar werden naar schatting meer dan 12.000.000 mensen gestolen, vervoerd en als handelswaar verkocht in "De Nieuwe Wereld". De schokgolf van deze gebeurtenis is zo groot dat veel landen er tot op de dag van vandaag cultureel en financieel van herstellen.

De Verlichting

Een periode waarin ideeën over gelijkheid en vrijheid voet aan de grond kregen in Europa. In de 16e eeuw woedden er een aantal godsdienstoorlogen in Europa, die eerder hadden geleid tot nieuwe vormen van vrijheid in sommige landen, bijvoorbeeld in de Nederlandse republiek.

'Maar wacht,' zal de oplettende lezer nu misschien zeggen. 'Deze periode valt binnen de periode van de trans-Atlantische slavenhandel, klopt dat?' En het antwoord, beste lezer, is "ja, dat klopt". De gevierde vrijheid en gelijkheid van deze periode had namelijk nog minstens twee eeuwen nodig om buiten Europa van toepassing te worden.

Ook voor een land als Nederland?", vraag je je misschien af. Ja, ook voor een land als Nederland. In 1948 stuurde Nederland opnieuw een invasieleger naar de kolonie Indonesië om haar bezittingen te heroveren.

Haïti werd de eerste onafhankelijke koloniale republiek

In de nasleep van de Franse Revolutie riep de Franse kolonie Saint Dominque onder leiding van Toussaint Louverture de onafhankelijkheid uit. Nadat ze een leger van Napoleon hadden verslagen, mocht Haïti onafhankelijk worden.

Omdat de slaven officieel 'eigendom' waren van de Franse staat, vond de Franse regering het gepast dat Haïti zou betalen voor het verloren eigendom (lees, mensenlevens). De laatste betaling van de bijna 100 miljoen frank die Haïti moest betalen was in 1947. Inderdaad, dat lees je goed. Na de Tweede Wereldoorlog. Haïti is altijd aanzienlijk armer gebleven dan de naburige Dominicaanse Republiek door de enorme economische druk van deze schuldbetaling aan Frankrijk.

Formele afschaffing van de slavernij

Na de afschaffing van de slavernij in Haïti werd de slavernij officieel wereldwijd afgeschaft in de periode van 1810 tot ongeveer 1865. De lange periode van herstel kon beginnen.

Het ontstaan van Duitsland en Italië

De vorm en verdeling van Europa lijkt nu vanzelfsprekend, maar was lange tijd instabiel. In 1870/71 werden vele vorstendommen en kleinere koninkrijken samengesmeed tot één Duits rijk en Italië werd in de loop van een decennium veroverd door de leiders die het uiteindelijk een natie zouden noemen. 

Vooral nu moeten we beseffen dat de manier waarop de wereld de afgelopen 50 jaar is geweest op geen enkele manier vanzelfsprekend is. We moeten ons realiseren dat de vreedzame moderne verdeeldheid iets is dat we moeten waarderen en cultiveren, zodat we de bedreigingen en kansen die ons worden geboden niet onderschatten.

Uitvinding van de telefoon

Alexander Graham Bell vond de telefoon uit. Het eerste idee kwam van een toevallige ontdekking tijdens het werken aan een telegraaf die meerdere berichten tegelijk kon versturen. Bell en zijn collega Thomas Watson ontdekten dat geluid kon worden verzonden via een getokkeld riet.

Er wordt gezegd dat mensen in die tijd bang waren dat de telefoon de traditionele omgang met elkaar zou ondermijnen, dat het een indringer zou zijn in de huiselijke omgeving en dat anderen in staat zouden zijn om privégesprekken af te luisteren. Vanuit een modern perspectief kunnen we concluderen dat sommige angsten in feite goed onderbouwd zouden kunnen zijn. We moeten alleen onderzoeken of de potentiële dreiging de potentiële waarde waard is!

Industriële ontwikkeling

Vaak wordt het de "Industriële Revolutie" genoemd, maar ik word een beetje moe van dat soort voortdurende jubelverhalen. Dus noem ik het gewoon ontwikkeling. Slavernij was ingeruild voor loonarbeid onder erbarmelijke omstandigheden. Machines konden dat veel goedkoper maken voor de grootaandeelhouders en grootgrondbezitters ... Of ik bedoel, "de industriële revolutie heeft ons allemaal veel gegeven op het gebied van massaproductie en goedkope producten".

Prima, dat waardeoordeel mag je zelf maken. Hoe dan ook, dit is een periode van ontwikkeling van de stoommachine als aandrijfkracht, elektriciteit als algemene energiebron en bijvoorbeeld de interne verbrandingsmotor.

Eerste gemotoriseerde vlucht

De gebroeders Wright maakten zichzelf beroemd door de eerste aangedreven vliegmachine te bouwen. Hete luchtballonnen waren al in gebruik sinds ongeveer 1780 en 113 jaar later werd de eerste echte vlucht (volgens moderne definities) gemaakt!

Dit was een ongelooflijke prestatie van de wetenschap die intuïtie en eerdere overtuigingen over wat mogelijk was, tartte. 

De Grote Depressie

Niets leert ons de onvoorspelbaarheid van mensen zoals economie. ... nou ja, misschien geschiedenis. Maar hoe dan ook, mensen zijn irrationeel, onvoorspelbaar en het is bijna onmogelijk om te voorspellen wat ze zullen doen. Vooral in grote groepen.

De grote depressie werd veroorzaakt door het optimisme na de 'roaring twenties' en investeringen in nieuwe concepten, zoals de aandelenmarkt. Na de beurskrach op Wall Street volgde een neergang. Tussen 1929 en 1939 daalde het wereldwijde BBP met 15%, steeg de werkloosheid met 30% en daalde de internationale handel met 50%. 

Helaas was dit de basis voor wat er gebeurde in de volgende gebeurtenissen op deze tijdlijn.

Wereldoorlogen

Ik ben er gemakshalve van uitgegaan dat bepaalde dingen over de periode van de wereldoorlogen al bekend zijn. Maar ik zal de kortste samenvatting ooit geven van de hele periode. Ik weet niet of er een Guiness Book of World Records-categorie bestaat voor zeer beknopte geschiedenis, maar ik doe toch een poging.

Europa was in spanning en alle landen hadden afspraken om elkaar te helpen. Oostenrijk was boos op Servië en zocht een excuus voor oorlog. Rusland had afgesproken om Servië te helpen, Frankrijk had afgesproken om Rusland te helpen en Groot-Brittannië had afgesproken om Frankrijk te helpen. Duitsland stemde ermee in om Oostenrijk te helpen en de ramp was compleet.

Na de oorlog hadden de mensen het gevoel dat Duitsland schuldig was, dus moesten ze boeten. Boze mensen lieten zich ophitsen tegen een niet-bestaande vijand gekoppeld aan een tastbaar economisch probleem. Europa onderschatte het expansionisme van nazi-Duitsland en een nieuwe wereldoorlog begon. De korte les; wees voorzichtig met ongerichte woede die je koppelt aan een voorbestemde niet-bestaande vijand.

Neem "Wereld" trouwens niet te letterlijk. Gewoon een willekeurig voorbeeld van een land dat niet is getroffen: Chili. Het "wereld"-aspect zit hem in het feit dat bijna de hele wereld op de een of andere manier werd getroffen, en veel koloniën werden gedwongen om mensen te leveren voor het front of andere gerelateerde acties.

Eerste man op de maan

Op deze dag liepen Neil Armstrong en 'Buzz' Aldrin op de maan, terwijl Michael Collins in de shuttle bleef. 

Hier kunnen we leren van fantaseren over de toekomst. Het verhaal gaat dat John F. Kennedy geen flauw idee had of een landing op de maan mogelijk zou zijn toen hij in 1961 de plannen aankondigde om mannen naar de maan te sturen. Maar soms is het creëren van een idee al genoeg om het werkelijkheid te maken. Dat is de reden waarom we soms spreken van een 'moonshot'. 

Wat is jouw 'moonshot'? Wat is dat belachelijk ambitieuze idee waar je van droomt? Kun je manifesteren zoals Kennedy deed, en de eerste stappen zetten in de richting van het grotere doel? 

Wanneer eindigen we?

Wanneer' beëindig ik deze tijdlijn? Nou, omdat het een volledig willekeurig gecreëerde tijdlijn is die niet bedoeld is om je alles over alles te leren, maar alleen de dingen die ik interessant genoeg vind om te vermelden, zal ik hem hier beëindigen. 

Ik neem aan dat deze tijdlijn nooit echt af is en van tijd tot tijd door mij zal worden bijgewerkt. Dus kom af en toe eens kijken. Wie weet wat je tegenkomt!

En als je iets mist, suggesties hebt of met me wilt discussiëren: neem gerust contact met me op!